۱۳۹۱/۱۱/۹

چندزبانگی در سیستم آموزشی- تحصیلی اسپانیا

اومود اورمولو
در سال 1978 دولت اسپانیا در ماده سوم قانون اساسی خود زبان رسمی اسپانیا را زبان اسپانیائی معرفی کرد ولی در همین ماده از قبول و به رسمیت شناختن تمامی زبانهای اسپانیولی به عنوان زبان دوم رسمی و حفاظت و بسط این زبانها نیز سخنی به میان آورد. 
در همین ماده چند زبانگی اسپانیا را به عنوان میراث فرهنگی ملی شناخته و از احترام گذاری دولت اسپانیا به این میراث نیز سخن به میان آمده است. در قانون اساسی اسپانیا تمامی مردمان موجود در مرزهای جغرافیائی اسپانیا با تعبیر ملیت به مفهوم تاریخی بیان شده ولی در عین حال زبان تمامی 14 منطقه خودمختار اسپانیا از جمله باسک، گالچیا، کاتالان و ... در منطقه رسمی بوده و در کنار زبان اسپانیائی توسط قانون اساسی اسپانیا به رسمیت شناخته شده اند. 2 منطقه خودمتار باسک و گالچیا از دیگر مناطق خودمختار اسپانیا دارای مزیت های بیشتری می باشند به طوریکه در این مناطق سیستم آموزشی و تحصیلی تماماً تحت نظر مدیران منطقه ارائه و اداره می گردد. 
در ایالت کاتالان اسپانیا با تصویب قانونی در سال 1983 سیستم آموزشی و تحصیلی منطقه بر اساس مدلی از پیش تعیین شده به اجرا گذاشته شد. در این قانون زبان آموزش و تحصیل به صورت آزاد بیان شده و قانون هر گونه تبعیض زبانی را به عنوان جرم شناخته است. تمامی معلمین منطقه ملزم به یادگیری زبان اسپانیائی و زبان رسمی منطقه ای اند ولی تمامی دانش آموزان آزاد در انتخاب زبان آموزش می باشند. فقط اگر تمامی دروس را به زبان کاتالانی انتخاب کنند ملزم به یادگیری چندین ساعت اجباری زبان اسپانیائی می باشند و برعکس نیز صادق هست. در دیگر سو سیستم آموزشی اسپانیا دانش آموزان را به آموزش زبانهای فرانسوی و انگلیسی به عناوین مختلف تشویق می کند. در سال 1998 پارلمان ایالت کاتالان اسپانیا با تصویب قانون زبانی سعی در گسترش و حمایت زبان کاتالانی در رسانه ها، مکانهای عمومی، سیستم آموزشی، ادارات، اقتصاد و .. نمود. سیستم آموزشی ایالت کاتالان علارغم پایه ریزی بر مبنای زبان کاتالانی بدون کوچکترین تضادی زبان اسپانیائی را نیز در برنامه خود گنجانده و بهره می برد. هدف سیستم آموزشی کل اسپانیا بوجود آوردن نسلی 2 زبانه معرفی شده ولی در مدارس دولتی و خصوصی ایالت هائی به مانند کاتالان انتخاب و گسترش زبان کاتالانی هدف گزاری گردیده است. در عین حال والدین تمامی دانش آموزان حق انتخاب زبان آموزشی کودکان خود را دارند. قانون تصویب شده ایالت کاتالان در سال 1998 آموزش و تحصیل زبان کاتالانی در تمامی دانشگاه ها ایالت مذکور را حمایت می کند.
در ماده 6 قانون اساسی ایالت باسک دقیقاً زبان باسکی به ماندن زبان اسپانیائی دارای حقوق برابر در تمامی زمینه ها معرفی گردیده و به عنوان زبان رسمی ایالت معرفی شده است. قوانین زبانی ایالت باسک حقوق زبانی مردم باسک و زبان باسکی را ضمانت کرده و تختی از این امور را به عنوان جرم شناخته است. قانون زبانی که در سال 1982 در ایالت باسک به تصویب رسیده امروز نیز اساس سیستم آموزشی و تحصیلی ایالت باسک را تشکیل می دهد. سیستم زبانی ایالت باسک بر اساس 4 مدل مختلف تعریف گردیده است. والدین دانش آموز و خود دانش آموز حق انتخاب مدل آموزشی در مقاطع ابتدائی و راهنمائی را بر عهده دارد.

۱۳۹۱/۱۰/۲۶

سیستم آموزشی - تحصیلی چگونه اجتماعی می گردد؟

اومود اورمولو
در حالیکه منطقه جغرافیای کنونی ایران متشکل از ائتنیک ها، زبانها، اعتقادات و باور ها و ... متعدد و مختلف می باشد و جامعه ای ایران به بهترین شکل یک مثال از جامعه چندملیتی، چندباوری، چندفرهنگی، چندزبانی و .. می باشد متاسفانه وجود عمده تفاوت هائی نظیر تعدد ائتنیک ها، زبان ها، اعتقادات و باورها و ... در ایران سالهاست که مورد کتمان واقع شده و سیاست هائی برای پروژه ملت سازی تک ائتنیکی – تک تیپی بکار بسته شده است. 
سیاست های آسیمیلاسیون زبانی – فرهنگی، ژنوساید هویتی – زبانی صورت گرفته بر علیه ملل مغلوب در ایران برای ملت سازی گرچه با موفقیت های نسبی همراه بوده ولی دیگر نمی توان از موفقیت پروژه ملت سازی بر مبنای تک ائتنیک (فارس زبان) در ایران سخن گفت ، چون این پروژه ضدانسانی سالهاست که رنگ باخته ، تعدد حرکت های آزادی خواهانه ملل محکوم، بیداری ملی، رشد استقلال طلبی، خواست به رسمیت شناخته شدن بافت چندملیتی منطقه جغرافیائی ایران و ... همه و همه نشان از شکست پروژه ملت سازی تک ائتنیکی – تک تیپی می باشد. 
در ایران نیاز به سیستم آموزشی و تحصیلی بر پایه به رسمیت شناخته شدن تمامی فرهنگ ها، ائتنیک ها، زبانها، اعتقادات و باورها و ... یکی از ملزومات ورود به عصر جدید سیستم آموزشی و تحصیلی می باشد. سیستم آموزشی و تحصیلی که منعکس کننده تمامی تفاوت ها و رنگ های حقیقی موجود در جامعه ایران را دربر گیرد و آموزش و تحصیل نه به عنوان سلاحی برای پیشبرد سیاست های آسیمیلاسیون زبانی – فرهنگی بلکه برای تعالی مفاهیم علمی، انسانی، اجتماعی و ..بکار رود. 
سیستم آموزشی و تحصیلی دولتی که بر مبنای تک ائتنیک، تک ایدئولوژیک، تک اعتقاد و باور و ...می باشد یکی از مهمترین موانع بر سر راه روند دمکراتیزاسیون ایران، قبول بافت چندملیتی و چندزبانی، تحقق حقوق پایمال شده ملل محکوم و مغلوب می باشد. 
جای خالی سیستم آموزشی و تحصیلی که بر پایه آموزش زیربنای درک از زندگی و دنیا بر پایه هویت و زبان ائتنیک های مغلوب باشد در ایران چندملیتی، چندفرهنگی، چندزبانی و ... به خوبی احساس می گردد. باید دینامیک های اجتماعی نشئت گرفته از ائتنیک ها، زبان ها، اعتقادات و باورها و ... مختلف در ایران برای پدید آوردن مدنیت ها ، خلاقیت ها، علوم و ... بکار برده شود. در عین حال پروسه غیردولتی سازی مدارس، دانشگاه ها و به سخنی سیستم آموزشی و تحصیلی ایران آغاز گردد تا از پدید آوردن انسانهای تک تیپ از نظر ایدئولوژی، زبان، کاراکتر، اعتقادات و باور، جاهن بینی و ... جلوگیری گردد.
جایگیری ارزش و فرهنگ ها در سیستم آموزشی و تحصیلی
هدف از اجتماعی تر شدن سیستم آموزشی و تحصیلی بیان و افاده تفاوت و ترجیح تک تک انسانها بر اساس شرایط برابر و دمکراتیک می باشد. در صورتیکه سیستم آموزشی و تحصیلی بر پایه بافت واقعی جوامع چندملیتی، چندزبانی، چندباوری و ..صورت گیرد انسان ها خواهند توانست در عین آزادی های فکری، ایدئولوژیکی، زبانی، هویتی، فرهنگی و ... و در عین وجود تفاوت ها حول مفاهیم مشترک انسانی و اجتماعی گردهم آمده و در مسیر مشخصی که در جهت تعالی تک تک انسانهای جامعه می باشد گام بردارند. مهمترین نکته و عامل در چگونگی انتخاب مسیر راه و تهیه نقشه سیستم آموزشی و تحصیلی نهفته است.
توصیه هائی برای روند دمکراتیزاسیون سیستم آموزشی و تحصیلی جامعه چندملیتی، چندزبانی، چندفرهنگی و ... به مانند ایران: 
- برای ظهور سیستم آموزشی و تحصیلی پویا و آزاد باید دینامیک های جوامع و ترجیح های ملل مختلف در سیستم آموزشی و تحصیلی گنجانده شود.
- انرژی و پتانسیل نهفته در ائتنیک های مغلوب از طریق پروسه ای وارد سیستم آموزشی و تحصیلی گردد، فراهم ساختن کمک به روند دمکراتیزاسیون سیستم آموزشی و تحصیلی با استفاده از سازمانهای غیردولتی می تواند در این زمینه یاری رسان باشد.
- کمک به پدید آوردن سیستم آموزشی و تحصیلی بر پایه انسان محور که اساس این سیستم آموزشی و تحصیلی بهره برداری از وجود ائتنیک ها، زبان ها، اعتقادات و باورها، فرهنگ ها و ... متعدد و مختلف در جهت احیاء و تغذیه انسان ها از هر جهت باشد، بدون تردید در بوجود آمدن برابری و ایجاد شعور در تک تک اشخاص نقش اساسی خواهد داشت.
- یاری برای ایجاد سیستم آموزشی و تحصیلی که بر پایه احترام و تغذیه و تکامل دیگر فرهنگ های مختلف صورت گیرد. 
- تمامی انسانهای با توجه به هر عقیده، هویت ائتنیکی، زبان، اعتقاد و باور و .. به صورت آزاد بتوانند در سیستم آموزشی و تحصیلی به ایفای خود بپردازند.
سیستم های آموزشی و تحصیلی برخواسته از واقعیات جوامع چندملیتی بدون تردید در پیش برد دمکراسی، عدم ظهور دیکتاتوری اکثریت بر اقلیت، ظهور نظم و دیسپلین، ایجاد احساس مسئولیت و ...نقشی اساسی را ایفا می کند. شناخت، احترام و قبول و جایگیری تفاوت ها در سیستم آموزشی به شناخت بهتر تک تک انسان های مختلف از نظر زبانی، هویت ائتنیکی، اعتقادی و ... می گردد و سبب ایجاد شرایط زندگی بهتر در عین تفاوت ها برای انسان ها را فراهم می سازد. بدون تردید سیستم آموزشی و تحصیلی منطبق بر واقعیات جوامع چندملیتی اشخاصی تربیت خواهد کرد که فراتر از قالبهای از پیش تبیین شده محلی در سطح جهانی به مسائل نگریسته و بتوانند راه حل های متفاوتی ارائه دهند. ایجاد ارتباط سالم با انسانها و جوامع متعدد، فرهنگ مباحثه و مذاکره به جای جدل و درگیری، ایجاد و رشد خلاقیت و صدها موضوع دیگر را نیز می توان از تاثیرات سیستم های آموزشی و تحصیلی که بر پایه واقعیات جوامع چندملیتی می باشند را ذکر نمود. 
برداشت آزادی از مقاله دکتر اسماعیل بنک رئیس آکادمی یکی از سازمانهای غیردولتی ترکیه