مفهوم و اهمیت آموزش و تحصیل به زبان مادری

اومود اورمولو

آموزش به زبان مادری یکی از مهمترین مسائل مرتبط با احقاق حقوق ائتنیک های غیرفارس ساکن ایران می باشد که سالهاست از سوی روشنفکران و جوامع غیرفارس برزبان آورده شده ولی حاکمان ایران و ملت اقلیت حاکم نیز تحت عناوین مختلفی هم چون تمامیت ارضی، تجزیه‌طلبی و .. سعی در نفی، ترویج و تداوم سیاست امحاء زبانی- فرهنگی ملل محکوم داشته و دارند به طوریکه اکنون نیز مسئله ای به نام ائتنیک ها و یا ملل غیرفارس به طور کلی از سوی سیستم و ملت حاکم، اپوزوسیون فارسی‌زبان، مدیای فارس زبان و ... نادیده گرفته شده و حتی به طور کلی کتمان می گردد. 

زبان تنها یک ابزار ارتباطی مابین انسانها نبوده بلکه در خود تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم، گذشته و آینده اجتماعی را در بر می گیرد. زبانهای بشری به علت انتقال از نسلی به نسلی دیگر میراث داران انسانی محسوب می گردند. بر اساس آمار رسمی ارائه شده از سوی سازمان یونسکو بسیاری از زبانها در دنیا به علت عدم جایگیری در سیستم های آموزشی و تحصیلی و عدم رسمیت با مرگ زبانی مواجه می باشند. 

سه مشخصه عمومی زبان به صورت زیر بیان می گردد:

1- زبان ابزاری برای انتقال احساسات، عواطف، افکار و خواست ها می باشد.

2- زبان ذخیر‌ه‌گاه فرهنگ هست. آثار هنری و آفرینش های میلیونها انسان با ابزار زبان ذخیره گشته و به نسل بعدی منتقل می گردد. در ذخیره‌گاه شفاهی زبان به مرور زمان بعضی از موارد به فراموشی سپرده شده و یا دچار تغییر می گردند، ولی در ذخیره‌گاه نوشتاری زبان بدون شک نقصان های ذکر شده اتفاق نمی افتد. از مهمترین علل عدم رسمیت و عدم استفاده از زبان ملت های محکوم در جوامع مستمعره و دولت های کولونیالیست نیز همین موارد می باشد. تحت این شرایط ملتی که سرزمین اجدادیش مورد استعمار داخلی واقع شده قادر به آفرینش ارزش های جامعه خویش نخواهد شد و بدین صورت نیز هرگز جامعه مذکور نخواهد توانست ارزش ها و داشته های خویش را به نسل های بعدی منتقل سازد، این عمل سبب استمرار مستعمرگی ملت و جغرافیای ملی خواهد گشت.

3- زبان نقطه اشتراک میلیونها انسان از نکته نظر احساس و تفکر بوده و می تواند به جامعه ای مفهوم ملت و یکی بودن را ببخشاید. زبان با این خاصیت خود می تواند جامعه را از سرگردانی نجات داده و سمت و سوی معینی را به جامعه بخشیده و مفهوم ملت را به اجتماع مذکور ببخشد.

هر زبان دارای ویژگی های خاصی به مانند هارمونی، گرامر، ساختار، تفکر، مفهوم  و .. میباشد. تمامی انسان هائی را که به یک زبان مشترک تکلم میکنند، ناخواسته حول مسائلی گرد هم می آورد، برای مثال آلام، شادی ها، اعیاد ملی، اعیاد دینی و ... اجتماعی که به یک زبان مشخصی سخن می گویند ناخواسته و یا خواسته جامعه مذکور را از نطر احساسی، افکاری، باوری و ... گرد هم می آورد. 

زبان از جمله مهمترین عناصر در روند ملت شوندگی می باشد، به طوریکه اجتماع پراکنده ای با زبان یکسان می توانند حول بسیاری از مسائل گرد هم بیایند. ممنوعیت، عدم رسمیت و هجمه به زبانی دقیقاً  بر اجتماع متکلم نیز تاثیر گذاشته و میراث مادی و معنوی یک اجتماع را مورد هدف قرار می دهد به طوریکه با شدت و ضعف سیاست های آسیمیلاسیون زبانی – فرهنگی نسل‌کشی زبانی و فرهنگی جامعه محکوم نیز شکل می گیرد.

امروزه در دنیا بیش از 5 هزار زبان و لهجه در 180 کشور مختلف دنیا ثبت گردیده است، رقم فوق نشان از وجود و بهره گیری از چند زبان در بسیاری از کشورهای دنیا می باشد، در بسیاری از کشورهای چندملیتی نیز چندین زبان رسمی میباشد.

شاید و یا به یقین علت نام گذاری زبان مادری شروع به تکلم این زبان از رحم مادر می باشد. بر اساس تحقیقات علمی کودک 4 ماهه در شکم مادر قادر به درک صدا و آواها می باشد. یافته های علمی از احساس آرامش کودک در رحم مادر بر اساس تپش قلب مادر خبر می دهند، حتی نوع حرکات کودک نیز متاثر از صدای تپش قلب مادر می باشد. به همان مقدار نیز از احساسات، فیزیک، ذهن، عواطف و .. مادر نیز کودک متاثر می گردد.

پس از تولد نیز کودک بیشترین زمان خود را با مادر می گذارند. آهنگ، سیستم صوتی، نوع تکلم، ملودی و ...زبان مادر نیز تشکیل دهنده زبان کودک بوده و از مادر به کودک منتقل می گردد. شاید بدین سبب باشد که ملتها زبان خاص خویش را زبان مادری می نامند. 

کودک زبان را چگونه فرا می گیرد؟ بر اساس نتایج یافته های علمی کودک 1 ساله قادر به تکلم 3 کلمه می باشد. به همین صورت در سنین 2 سالگی به 230، 3 سالگی 900، 4 سالگی 1500، 5 سالگی 2000 و در 6 سالگی 2500 کلمه را به دایره لغاتی خود می افزاید. اگر کودک در یک محیط فرهنگی – اجتماعی سطح بالا و از خانواده ای که پدر و مادر دارای زبان متفاوتی باشند ببار آید کودک دارای دایره لغاتی 500 کلمه میباشد. هر کودک بدون آثار سوئی می تواند بیش از 1 زبان را بیاموزد و بر اساس یافته های زبان شناسان کودکانی که به زبان مادری خویش آموزش می بینند قادر به یادگیری سریع و بی عیب چندین زبان دیگر می باشند.

خصوصیات شخصیتی کودک مابین سنین 0-6 سالگی شکل می گیرد. کودک در زمان 6 سالگی قادر به تکلم و درک ملودی زبانی، عواطف ، ساختار، ویژگیها و تفکر زبان مادری خویش می باشد. کودک در این سن قادر به آموزش و یادگیری بسیاری از موضوعات با زبان مادری خود میباشد، حتی پنجره دیدش نسبت به دنیا نیز از زبان مادریش نشئت می گیرد. کودک در این سن قادر به ارائه و ایفای خویش به بهترین شکل ممکن با زبان مادری خویش میباشد.

اگر کودکی را به زور تحت سیستمی به غیر از آموزش زبان مادری قرار دهیم کودک به مانند نوزادی 0 ساله می باشد که گوئی به ناچار دوباره باید متولد گردد. زمانیکه ویروسی به کامپیوتر وارد می شود تمامی محتویات داخلی کامیپور اعمم از رم، سی پی یو، هارد و ... را تحت تاثیر قرار داده و به هم میرزد تحمیل زبانی به غیر از زبان مادری کودک نیز در سیستم آموزشی و تحصیلی نیز دقیقاً ذهن و دنیای کودک را به هم می ریزد. حتی بر اساس یافته های علمی ذهن کودک دچار تضاد شدیدی در تفهیم و درک امور می گردد که زبانشناسان این موضوع را سکته ذهنی می نامند. کودکی که به زور  در سیستم آموزشی که بر مبنای زبانی به غیر از زبان مادری خود قرار می گیرد دچار کابوسی بزرگ گشته و از نظر روحی، جسمی، ذهنی و احساسی دچار عدم توازن می گردد به طوریکه یافته های علمی از مرگ خلاقیت در چنین کودکانی سخن به میان می آورد.

هر زبان به علت ویژگی های ذاتی و اکتسابی که دارد دارای منطق خاصی با توجه به آواها، ساختار زبان و ... خود نیز می باشد که این منطق نیز تفکر، نگرش، رفتار، سیستم روانی و .. انسان متکلم به زبان مذکور را شکل می دهد. یعنی به طور ساده تر یک شخص دارای هویت ترک با تکلم به زبان ترکی رفتارهای نزدیک و بعضاً متشابه به شخص دیگری که زبان مادری وی زبان ترکی می باشد را به معرض دید عموم قرار می دهد. حتی تحقیقات صورت گرفته در دنیا نشان از شکل دهی اساس بیولوژیک انسان نیز تحت تاثیر زبان مادری میباشد، بر این اساس ارگانهای تکلم زبانی و حس شنوائی بر اساس ملودی و ساختار زبان مادری شکل می گیرند. اصوات زبانی، آواها، شیوه های گفتاری، نوع تلفط کلمات، سیستم ادای لغات در صورت – زبان و لب ها، تنها و ... همگی در ارگانهای شنوائی و گفتاری انسان متاثراند. علت عدم تطابق آوائی با بعضی از زبان های بیگانه نیز نشئت گرفته از این موضوع می باشد.

قسمتی از نتایج تحقیقی در مورد زبان و اجتماع صورت گرفته در دنیا به صورت زیر بیان گردیده است:

در سال 2010 تحقیقی در 500 کودک آلمانی و 500 کودک فرانسوی صورت گرفت. در تمامی پروسه تحقیق گریه های تمامی نوزادان مذکور ثبت گردیده و توسط چندین موزیسن، آرانژور، مهندس کامپیوتر، آهنگ ساز تمامی گریه های نوزادان مذکور شنیده شد و به صورت نوت ثبت و منتشر گردید. در پایان بر اساس نوت های منتشر شده از هر دو گروه کودکان مشخص گردید که آهنگ و ملودی گریه در 2 گروه کودک بسیار متفاوت از هم می باشد. علت این تفاوت را زبان شناسان هارمونی زبانی متفاوت این دو گروه تحت آزمایش معرفی می کنند.

تحقیق مذکور و صدها تحقیق علمی متعدد همگی نشان از تاثیر بسزای زبان مادری در شکل گیری اساس اجتماعی انسان میباشد. 

منطقه جغرافیائی ایران به علت میراث داری سلسله های و امپراطوری های متعدد به صورت بافت چند ملیتی، چند زبانی، چند باوری و ... شکل گرفته و می باشد. اکنون در ایران دهها زبان و لهجه متفاوت از زبان غالب در حال تکلم و استفاده توسط ائتنیکهای محکوم میباشند. بسیاری از زبانها و لهجه های ائتنیکهای ایران به علت تداوم و شدت سیاسیت های نسل کشی زبانی سالهاست که با پدیده مرگ زبانی روبرو می باشند. زبانهائی به مانند زبان ترکی علارغم مکتلمین میلیونی در جغرافیای ایران امروزه قادر به تولید آثار فاخر ادبی نظم و نثر نمی باشد و به شدت در هجمه کلمات زبانهای بیگانه واقع شده است به طوریکه زبان ترکی دچار بیماریهای متعدد زبانی گشته است. شاید اگر سیاسیتهای انکار، کتمان و آسیمیلاسیون زبانی – فرهنگی در ایران پس از سلسه ترک قاجار شکل نمی گرفت منطقه جغرافیائی ایران امروزه دارای رنگین کمانی از ادبیات فاخر و متنوع، هنر های متعدد و ..می بود. تداوم سیاستهای انکار هویت ترک و زبان ترکی بدون کوچکترین شبه ای تیشه به ریشه هویت ترک و زبان ترکی می باشد با توجه به قوانین بین المللی و حقوق بشری در زمره جنایت علیه بشریت باید قرار گیرد.