اومود اورمولو
در حالیکه در بعضی از جوامع به مانند ایران که تاکنون هیچ کدام از حقوق زبانی، اجتماعی، فرهنگی، شهروندی و .. ملیت ها محقق نشده و بلکه هنوز هم در مرحله کتمان، تحقیر و نادیده گرفتن از سوی سیستم حاکم و ملت حاکم می باشند، در دنیا و در نزدیکی ایران نیز روندهای قابل تاملی در رابطه با تحقق حقوق ائتنیکها صورت گرفته و می گیرد. بسیاری از زبانهای ائتنیکی در کشورهای چند ملیتی دنیا و منطقه به سرعت در حال رسمی شدن می باشند ولی در ایران هنوز هم سیستم و ملت حاکم علارغم جامعه چندملیتی ایران بر اجباری بودن آموزش و تحصیل به زبان اقلیت حاکم فارسی‌زبان که به گفته آقای حاجی بابائی وزیر آموزش و پرورش تنها زبان مادری 30% دانش آموزان وارده به سیستم تحصیلی اند اصرار می ورزند. چند زبانگی و چند فرهنگی در بسیاری از کشورها به مانند جوامع اروپائی فرصتی ایده آل تلقی می گردد ولی در جوامع عقب مانده از هر لحاظ چندزبانگی و چندفرهنگی بلای جان سیستم های بسته و قرون وسطی می باشد. در بسیاری از کشورهای منطقه که سالها با حکومتهای دیکتاتور، توتالیتار، دینی افراطی و ... اداره می شدند اکنون در راستای تحقق حقوق ائتنیکی ملیت ها قدمهای قابل تاملی برداشته شده است. در این مقاله به بررسی چندین کشور چند زبانه خواهیم پرداخت:
کانادا:
کانادا یکی از کشورهائی می باشد که در حوضه تحقق حقوق ائتنیکی در زمره کشورهای چند ملیتی و چند زبانی دست آوردهای بزرگی را بدست آورده است. در سال 1969 با تصویب قانونی زبانهای انگلیسی و فرانسوی به عنوان دو زبان رسمی کانادا تصویب شدند. بر اساس قانون مذکور دولت کانادا ملزم به بجا آوردن تعهداتی در قبال تمامی شهروندانش در حوزه آموزش این دو زبان شد. ایالت های نیوبرانزویک (New Brunswick) به صورت رسمی چند زبانه بوده و در دیگر سو در ایالت کبک نیز زبان فرانسوی زبان رسمی می باشد. در مناطقی که دارای یک زبان رسمی اند در صورت درخواست مردم منطقه قوانینی برای بسط و گسترش زبان مذکور نیز در قانون اساسی کانادا در نظر گرفته شده است. در سال 2006 بر اساس پرسشهای عمومی که برای سرشماری صورت گرفته کانادا متشکل از مردمانی با 62 زبان مختلف می باشد.
بولیوی:
بر اساس دومین ماده قانون اساسی بولیوی که در سال 2008 به تصویب رسیده است در کنار رسمیت زبان اسپانیائی 36 زبان منطقه ای نیز مورد قبول و رسمیت واقع شده و قانون اساسی بولیوی نیز ملزم به حفظ و بسط این زبانها گشته است.
مکزیک:
زبانی به مانند ناهواتل (Nahuatl) که زبان 1.5 میلیون نفر و در دیگر سو زبان Aquacatec که زبان تنها 27 نفر می باشد در کنار 62 زبان دیگر به عنوان زبان های رسمی مکزیک مورد قبول دولت واقع شده اند. در مکزیک هیچ زبانی در سطح فدرال رسمی نبوده ولی به صورت گذرا زبان اسپانیائی زبان ارتباط دولت و مردم می باشد.
آمریکا:
در آمریکا هیچ زبان رسمی به صورت فدرال وجود نداشته و فقط به صورت گذرا بعضی ایالت ها دو زبانه اند. برای مثال در ایالت لوئیزیانا زبانهای انگلیسی و فرانسوی مورد استفاده قرار می گیرد. در ایالت هاوائی زبان هاوائی یائی و انگلیسی به صورت فعلی مورد قبول می باشد. در ایالت های کالیفرنیا، تگزاس و فلوریدا به علت وجود اکثریتی انگلیسی و اسپانیائی زبان شهرداری ها خدمات خود را به دو زبان انگلیسی و اسپانیائی عرضه می کنند.
هندوستان:
در هندوستان علاوه بر زبان هندوئی و انگلیسی 23 زبان رسمیت یافته است. دانش آموزان دوره متوسطه هندوستان در کنار آموزش زبان محلی خود زبان انگلیسی را نیز می آموزند. در منطقه Puducherry هندوستان زبان رسمی فرانسوی می باشد.
استرالیا:
دولت استرالیا زبان آلمانی را به عنوان زبان رسمی پذیرفته است. در کنار زبان آلمانی زبانهای گروه‌های ائتنیکی به مانند هندی، مجار، اسلاو و ... نیز بر اساس قوانین فدرال مورد حمایت و گسترش واقع شده اند.
بلژیک:
بلژیک که به علت اوضاع زبانی - ائتنیکی دارای موقعیتی موزائیک وار می باشد به علت بسیاری از مسائل سیاسی و شاید تعلل در احقاق حقوق زبانی سالهاست که با بحث های تجزیه مواجه شده است، بلژیک دارای 3 زبان رسمی آلمان، فرانسوی و فلامن می باشد. در بروکسل پایتخت بلژیک 2 زبان فلامن و فرانسوی به عنوان دو زبان رسمی شناخته می شود.
فنلاند:
در فنلاند دو زبان فینی و سوئدی به عنوان زبان رسمی پذیرفته شده اند ولی در عین حال دولت زبانهای سامی و رومنی را نیز تحت ضمانت قانون اساسی قرار داده است.
لوکزامبورگ:
در لوکزامبورگ 3 زبان لوکزامبورگی، فرانسوی و آلمانی به عنوان زبانهای رسمی مورد قبول واقع شده اند. در 4 سال اول سیستم آموزشی زبان لوکزامبورگی و در مراحل بعدی زبانهای آلمانی و فرانسوی به دانش آموزان آموزش داده می شود. در عین حال دانش آموزان زبان انگلیسی و یک زبان اروپائی را نیز یاد می گیرند.
هلند:
در هلند دو زبان فلامنی و فریزی رسمیت دارند، زبان فریزی زبان 300 الی 700 هزار نفر می باشد.
سوئد:
در سوئد پس از سال 2009 هیچ زبانی رسمیت ندارد. در حالیکه زبان اکثریت مردم زبان سوئدی میباشد ولی زبانهای فینی، رومنی، یئدیشی و ... تحت ضمانت قانون اساسی سوئد واقع شده اند.
آفریقای جنوبی:
پس از ساقط شدن رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی و ظهور جمهوری آفریقای جنوبی در کنار رسمی بودن زبان انگلیسی 11 زبان دیگر نیز جزء زبانهای رسمی و آموزشی گشتند. در زمان رژیم آپارتاید در آفریقا دو زبان انگلیسی و یکی از لهجه های زبان هلندی مورد تکلم بوده و زبان رسمی شمرده می شدند. پس از سقوط رژیم آپارتاید در سال 1994 و برگزاری اولین انتخابات آزاد که در جلوداری نلسون ماندلا با تشکیل حکومت ملی شکل گرفت تمامی زبانهای ریشه دوانده آفریقائی دارای موقعیت رسمی گشتند.
