نگاهی به کشورهای کثیرالمله و چندزبانه – سنگاپور

نویسنده: سردار داغچی

جغرافيا

سنگاپور در منطقه جنوب شرق آسيا در تنگه مالاكا بين اقيانوس هند و آرام واقع شده است. اين كشور كوچك ترين كشور مستقل آسياست و از يك جزيره اصلى و 63 جزيره كوچك تشكيل شده است. مساحت سنگاپور با جزاير كوچكترش مجموعاً 641 كيلومتر مربع است. طبق سرشمارى كه در سال 2007 به عمل آمده ميزان كل جمعیت سنگاپور 4.564.000 نفر بوده است.

دین و زبان:

اديان موجود در سنگاپور عبارتند از: بودايى، تائوئيست، مسلمان، مسيحى، هندو و بدون دين كه در اين ميان پيروان اديان برحسب درصد عبارتند از: بودايى  42.5%،  مسلمان 14.9%، مسیحی 14.6%  و بیقه 28%.
زبانهای رسمی در كشور سنگاپور عبارتند از: زبان هاى چينى(ماندارين)، مالايايى، تاميل، انگليسى.

زبان مالايى:

زبان مالايايى كه به محلى باهاسا ملايو خوانده مى شود، زبانى است كه توسط مردم نژاد مالايى كه از ساكنان شبه جزيره مالايا، جنوب تايلند، سنگاپور و شمال شرقى سوماترا هستند، صحبت مى شود. اين زبان يكى از زبان هاى رسمى كشور مالزى است. شكلى از اين زبان توسط دولت اندونزى (در زمان تشكيل آن) گرفته شده و با تغييراتى به نام زبان اندونزيايى بين مردم آن منطقه صحبت مى شود.

زبان تاميل:

زبان تاميل ممكن است در يكى از اين معانى به كار رود:

- قوم تاميل از شاخه هاى قوم دراويدى كه جنوب و جنوب شرقى آسيا محل اصلى سكونت آنان است.

- زبان تاميل يا زبان تاميل ها.

- الفباى تاميل كه براى نوشتن زبان تاميل استفاده مى شود.

زبان تاميل نيز يكى از زبان هاى رسمى كشور سنگاپور است.

زبان ماندارين:

زبان ماندارين (Guanhua يا Beifanghua)  يك گروه از زبان هاى چينى مرتبط  با هم است كه در قسمت هاى شمالى و جنوب غربى چين صحبت مى شوند. از نام ماندارين علاوه بر اشاره به مجموعه اين زبانها، براى ناميدن زبانى مشخص به نام ماندارين استاندارد نيز استفاده مى شود. اين زبان بيش از هر زبانى بر روى كره زمين صحبت مى شود. در زبان انگليسى، كلمه ماندارين به دو مفهوم اشاره مى كند:

1- به ماندارين استاندارد (Putonghua/Guoyu) كه بر پايه لهجه پكنى (لهجه اى  كه در پكن صحبت می ىشود) بنا شده است. ماندارين استاندارد به عنوان زبان رسمى جمهورى خلق چين و زبان رسمى جمهورى چين (تايوان) و يكى از زبان هاى رسمى سنگاپور مورد استفاده قرار می گيرد. اين زبان يكى از 6 زبان رسمى سازمان ملل می باشد.

2- ماندارين به تمام گويش هايى گفته مى شود كه در شمال و جنوب غربى چين صحبت مى شوند. همگى اين گويش ها از نظر زبانشناسى ماندارين ناميده مى شوند. در زندگى روزمره، از كلمه ماندارين براى اشاره به زبان ماندارين استاندارد استفاده مى شود. ولى گروه زبان هاى ماندارين شامل گروهى از زبانها مى شود كه گاهى اوقات مشابهت زيادى با هم ندارند و كمتر توسط صحبت كنندگان ديگر قابل فهم مى باشند. اين دسته بندى بر اساس معيار هاى زبانشناسى بوده و خارج از محيط هاى دانشگاهى كاربرد ندارد.

ساختار سياسى:

اين كشور در مورخه ى 1965/8/9  از مالزى استقلال گرفته است. نوع حكومت سنگاپور جمهورى چند حزبى با يك مجلس قانونگذارى و پايتخت آن شهر سنگاپور است. لازم به ذكر است كه:

سنگاپور تا سال 1819 و نفوذ سِر استمفورد رَفِلز جايى دورافتاده و كم اهميت بود. در ابتدا انگليسى ها حضور خود را در تنگه مالاكا و در قرن هجده ميلادى بنيان نهادند، هنگامى كه كمپانى هند شرقى به جهت ايمن سازى راه تجارى خود از چين تا هند بساط خود را در مناطق اين مسير گستراند، اين موجب واهمه توسعه طلب هاى هلندى كه براى حدود 200 سال قدرت تجارى اروپايى در منطقه را در دست داشتند، گرديد. رفلز افزايش حضور بريتانيا در منطقه را خواستار بود و بدون معطلى اجازه آن صادر شد. تحت قيمومت وى، شهرت درمانده سنگاپور به عنوان گندابى عفونت زا به سرعت فراموش شد. مهاجرين جذب بنادر آزاد آن شدند و يك مستعمره آباد با پايگاه هاى نظامى زمينى و دريايى در سنگاپور احداث گرديد. در دهه 1950 و با دميدن ناسيوناليسم در منطقه، حزب هاى سياسى نوپايى آرام آرام سنگاپور را به سوى دولت ملى راندند. حزب اقدام مردم، به رهبرى دانش آموخته كمبريج، لى كوآن يو در انتخابات 1959 به پيروزى رسيد و به نخست وزيرى دست يافت، سمتى كه او براى 31 سال بعد نيز نگاهبانش بود. در 1963 سنگاپور با مالايا (مالزى كنونى) متحد شد. اما در سال 1965 اين فدراسيون نوپا به مشكل برخورد و اندكى پس از آن سنگاپور به استقلال دست يافت و ديگر بار داستان موفقيت اقتصادى آن در منطقه تكرار شد. لى، دولتى مبتنى بر كمونيسم و سركوب مخالفين سياسى را شكل داد.

لى كوآن يو در سال 1990 از سمت نخست وزيرى كناره گيرى كرد و گوه چوك تونگ، رهبرى آزاد انديش تر جاى وى را گرفت. اولين انتخابات رياست جمهورى در آگوست 1993 برگزار شد. پيش از آن اعضاء پارلمان رئيس جمهور را برمى گزيدند. در 2004 پسر لى كوآن يو، لى هسين لونگ سمت نخست وزيرى را بدست آورد و گوه چوك تونگ سمت جديد وزير اعظم و لى كوآن يو سمت مرشد وزير را تصاحب كردند.

وضعيت كلى اقتصاد سنگاپور:

اهميت استراتژيك اين كشور كوچك به دليل قرار گرفتن آن در دهانه تنگه مالاكا است. موقعيت جغرافيايى اين كشور طورى است كه در مركز راه هاى دريايى و هوايى اقيانوس هاى آرام و هند قرار دارد. سنگاپور هدايت صادرات و واردات منطقه شرق آسيا را به عهده دارد و داراى اقتصادى خدمات گرا است. توليد ناخالص ملى اين كشور در سال 2005 برابر 120 ميليارد دلار آمريكا بوده و سهم آموزش و پرورش از 3.8 درصد مى باشد. اگر چه رشد اقتصادى سنگاپور تداومى آهسته داشته، به جز كاهشى كه ما بين سال هاى 1997 تا 1998 داشته، در بقيه سالها رشدى صعودى را نشان داده است. اين تداوم رشد صعودى حاكى از يك اقتصاد سالم و قوى و نه كاملاً دولتى همراه با خدمات اجتماعى و مدنى چشمگير مى باشد كه اثرى عميق بر رفاه مردم و اقتصاد كشور داشته است. جزيره اصلى سنگاپور با مساحتى بالغ بر 682 كيلومتر امروز به يك مركز مهم صنعتى، بانكدارى، تجارى و توريستى و يكى از مهمترين بنادر در جهان با بيش از 600 خط دريايى و هوايى تبديل شده است. 1300 بانك بين المللى و محلى امروز اين كشور را به يك كانون مهم تجارى و مالى مبدل كرده است. وجود اقوام مختلف با تضاد هاى فرهنگى، اديان متنوع، اماكن ديدنى بسيار زيبا و هتل هاى شيك و مجلل، سالانه جهانگردان بى شمارى را به اين كشور جلب مى كند. سنگاپورى ها از درآمد سرانه بالايى برخوردارند، به طورى كه در رده هاى بالاى طبقه بندى جهانى قرار مى گيرند  (ميانگين درآمد سالیانه هر نفر 32.900 دلار). در يك ارزيابى كلى مى توان گفت كه سنگاپور از نظر اقتصادى داراى وضعيت مناسبى است و از اين نظر در ميان كشورهاى در حال توسعه از موقعيتى شاخص برخوردار است. رشد اقتصادى اين كشور و به تبع آن نياز اين كشور به افزايش بهره ورى و رقابت پذيرى، زمينه مناسبى براى استفاده از فناورى هاى نوين و پيشرفته در اين كشور ايجاد كرده است.

سياست هاى آموزشى سنگاپور:

كشور سنگاپور در سال هاى اخير شاهد رشد چشمگيرى در زمينه فناورى هاى اطلاعات و ارتباطات، نانو و بيوتكنولوژى و نيز ساير حيطه هاى صنعتى بوده و اين پيشرفت ها را در سايه سياست هاى آموزشى اقتصاد محور خود كسب كرده است. آموزش علوم تجربى و رياضيات به عنوان زيربناى رشد علوم و فناورى در اين كشور از اهميت ويژ هاى برخوردار است و در اين رابطه وزارت آموزش و پرورش سنگاپور، با فراهم كردن نظام آموزشى آزاد و انعطاف پذير، دانش آموزان را با نياز هاى جامعه  آشنا ساخته و به گونه اى آنها را آموزش مى دهند كه بتوانند در آينده در رفع مشكلات جامعه سهيم باشند. در سايه اين سياست ها، دانش آموزان سنگاپورى موفق شده اند تا در آزمون هاى بين المللى از جمله PIRLS و TIMSS  نتايج بسيار درخشانى كسب نمايند. سياست هاى آموزشى سنگاپور متمركز بر رشد منابع انسانى است و سعى مى شود تا علاوه بر آشنا ساختن دانش آموزان با نياز هاى كشور، مهارت هاى لازم براى انجام فعاليت هاى علمى- فناورانه در سطح جامعه را به آنها آموزش دهند. در هر كشورى، لازمه پيشرفت سريع در علوم و فناورى، وجود شهروندانى است كه با علوم پايه آشنايى داشته و داراى سواد علمى- فناورانه باشند و بتوانند با درك واقعيت هاى علمى، در زندگى روزانه خود كه مملو از پديده هاى علمى و فناورى است، تصميمات منطقى و آگاهانه اتخاذ نمايند.

در نظام آموزشى سنگاپور، در مقطع ابتدايى، يعنى از سال اول تا ششم، دانش آموزان چهار سال را به عنوان مرحله پاى هاى مى گذرانند. همه دانش آموزان در دوره پايه موظف هستند برنامه هاى مشترك زبان انگليسى، زبان مادرى، علوم تجربى و رياضيات را داشته باشند.

همچنين برخى ديگر از موضوعات درسى مثل موزيك، هنر سفالگرى، آموزش بهداشت، مطالعات اجتماعى و آموزش علوم فيزيكى (شامل فيزيك و شيمى) به دانش آموزان آموزش داده مى شود. علاوه برموارد فوق تدريس علم اخلاق نيز به دانش آموزان كمك مى كند تا ارزش هاى اخلاقى و هويت ملى شان را بهتر درك كنند. در پايان سال ششم، از دانش آموزان امتحان نهايى تحت عنوان امتحان فارغ التحصيلى از مدرسه ابتدايى گرفته مى شود و با توجه به نمره هاى كه كسب مى كنند و استعدادى كه در درس خاصى دارند مى توانند دروس مقطع متوسطه مورد نظر را انتخاب كنند. مقطع متوسطه حدود چهار الى پنج سال است و زمان آن به استعداد دانش آموز بستگى دارد. دروس خاصى براى تمام دانش آموزان ارائه مى شود تا دانش آموزان را براى امتحان ورودى دانشگاه كه در پايان چهار سال انجام مى گيرد آماده كند. كسانى كه اين امتحان را به خوبى بگذارنند، وارد مقطع سال پنجم مى شوند. برنامه آموزشى براى دوره هاى ويژه و معمولى شامل انگليسى و ادبيات انگليسى، زبان مادرى، رياضيات، علوم، تاريخ، جغرافى، هنر و صنعت، طراحى و فناورى، اقتصاد، خانه دارى، آموزش اخلاق، آموزش تربيت بدنى و موزيك است. با اتمام امتحانات پايانى مقطع متوسطه، دانش آموزان مى توانند به مدت دو سال در آموزشكده هاى مقدماتى ادامه تحصيل دهند و يا به دوره سه ساله پيش دانشگاهى در مؤسسات متمركز وارد شوند.

هدف از آموزش علوم در سنگاپور، تربيت افرادى است كه با علوم و فناورى آشنا باشند. در رويكرد هاى نوين آموزش علوم، افزايش دانش علمى و درك پديده هاى مرتبط با علوم در اولويت قرار دارند؛ اما چون گسترش دانش علمى دانش آموزان با توجه به حيطه هاى شناختى و سن آنها، در تمامى حيطه هاى علمى داراى محدوديت است، لذا توانايى اخذ اطلاعات، ايجاد و يا پردازش آن از اهميت ويژ هاى برخوردار است. براى برخوردارى همه دانش آموزان از رويكرد هاى آموزشى همسان، برنامه درسى و سيلابس هايى تدوين شده است كه بر رشد مهارت هاى تفكر، مهارت هاى فرايندى، نگرش و نيز مهارت هاى تصميم گيرى و حل مسئله تأكيد دارد. در يك جامعه متمدن و پيشرفته، براى درك اين واقعيت كه علوم و فناورى به زندگى انسانها شكل مى دهد، ضرورى است تا در آموزش علوم نگرش هاى مثبت افراد نسبت به خويشتن و جامعه مطرح شود تا آنها بتوانند با زندگى ماشينى كنار آمده و خود را با شرايط دنياى مجازى وفق دهند. از اين رو در برنامه هاى درسى آموزش علوم در سنگاپور تلاش مى شود تا از يك طرف دانش آموزان را با زمينه هاى علمى آشنا ساخته و شرايط مطالعه و يادگيرى بيشتر آنان را در آينده و در سطوح بالاتر يادگيرى فراهم نمايند و از طرف ديگر با آگاهى دادن و آموزش روش هاى تفكر، آنها را براى زندگى در يك جامعه علمى- فناورانه آماده نمايند.

عوامل مختلفى در موفقيت دانش آموزان سنگاپورى و نظام آموزش و پرورش سنگاپور نقش دارند. اولين و مهم ترين عامل كارايى، احساس مسئوليت و فعاليت هدف دار و برنامه ريزى شده وزارت آموزش و پرورش سنگاپور است. مسئولين نظام آموزشى با كمك متخصصان تعليم و تربيت، چارچوب هاى نظام آموزشى و نيز سيلابس هاى برنامه درسى را به بهترين نحو ممكن و بر پايه مطالعات تطبيقى تهيه و تدوين نموده اند. درسايه فعاليت هاى آنان كتاب هاى درسى، كار و ارزشيابى سنگاپور بر پايه سيلابس هاى مورد نظر تدوين گشته و روى هم رفته مى توان گفت كه پشتيبانى وزارت آموزش و پرورش از معلمان، دانش آموزان، كادر آموزشى و نيز توليد محتوا براى آنان، به نحو احسن انجام مى گيرد. سيلابس ها و چارچوب هاى برنامه درسى سنگاپور كاملاً پويا بوده و با توجه به وضعيت اقتصادى و بازار كار، قابليت اصلاح پذيرى دارند. فرهنگ اجتماعى كشور سنگاپور نيز در رشد تحصيلى دانش آموزان نقش به سزايى دارد؛ زيرا كه خانواده ها به تحصيل فرزندانشان و يادگيرى علوم و فناورى اهميت زيادى قائل هستند و حاضرند براى افزايش رشد تحصيلى آنان سرمايه گذارى نمايند. وجود جو رقابتى در جامعه آموزشى سنگاپور و گسترش اين روحيه و فرهنگ به رقابت هاى بين المللى سبب شده است تا خانواده ها نسبت به برگزارى مسابقات علمى و موفقيت فرزندان خود اهميت بيشترى قائل شوند. برگزارى مسابقات علمى در سطح مدارس، منطقه ، كشور و بين الملل اهميت زيادى در نظام آموزشى و نيز در بين خانواده ها داشته و روى اين اصل بسيارى از خانواده ها و مدارس، برنامه ريزى خاصى براى اين مسابقات دارند. درمدارس سنگاپور هر ساله دانش آموزان از طريق انجام تكاليف، پروژه ها، آزمون هاى محتوايى و عملكردى و نيز فعاليت هاى عملى و آزمايشگاهى توسط معلم خود مورد ارزشيابى قرار مى گيرند. اين امر به نوعى در ايجاد جو رقابتى در مدارس، نقش مهمى ايفا مى كند. بر پايه اين ارزشيابى ها دانش آموزان به پايه هاى بالاتر تحصيلى ارتقاء يافته و جايگاه علمى و شخصيتى خود را در مدرسه تثبيت مى نمايند. در آزمون هاى سالانه، علاوه بر دانش آموزان؛ مدارس و عملكرد كادر ادارى- آموزشى آنها نيز مورد ارزشيابى قرار گرفته و از لحاظ سطح علمى، رشد تحصيلى وكسب عناوين افتخارآميز رتبه بندى مى شوند. اين امر سبب تشويق دانش آموزان و معلمان از طرف كادر ادارى مدرسه و اجراى منظم تر و دقیق تر اهداف آموزشى مى شود.

كاربرد اثربخش فناورى اطلاعات و ارتباطات در سنگاپور

سنگاپور جزو معدود كشورهايى است كه موفق شده است تا در زمينه تلفيق فناورى اطلاعات و ارتباطات با رويكرد هاى تربيت معلم و آموزش دانش آموزان قدم هاى اساسى بردارد. مسئولين آموزش و پرورش سنگاپور براى راه اندازى کامپیوترهای پرسرعت در مدارس، تربيت معلمانى كه بتوانند از اين فناورى در امر آموزش استفاده كنند، و براى تشويق دانش آموزان به پژوهش با استفاده از شبكه، به ساخت وب سايت و طراحى پروژه هاى شبك هاى طرح هاى جامع ملى روى آورده اند. بر اساس آخرين داده هاى کامپیوتر بانك جهانى، در سال 2001 به ازاى هر نفر، 5 دستگاه رايانه در كشور سنگاپور وجود داشته است. اين رقم حتى از كشورهايى چون ژاپن و ايالات متحده نيز بالاتر است. بسيارى از دانش آموزان مدارس راهنمايى و متوسطه از امكانات اينترنت بى سيم و کامپیوتر هاى قابل حمل كيفى براى دريافت درس از وب سايت مدرسه و نيز ارسال پيام به دوستان و تبادل اطلاعات استفاده مى كنند. بدين ترتيب به طور كلى مى توان نتيجه گرفت كه: در دهه ى 90 ميلادى نظام آموزشى سنگاپور يك دگرديسى را تجربه كرده و مسئولان آموزش و پرورش آن در صدد بر آمدند تا اصلاحات زيادى در بخش هاى گوناگون به خصوص آموزش عمومى و تربيت معلم انجام دهند. براى تسريع روند اصلاحات، از فناورى اطلاعات و ارتباطات به نحو شايست هاى استفاده نمودند و اثرات مثبت اين فناورى را در همه ى شئون زندگى مشاهده كردند. نظام آموزشى آزاد و انعطاف پذير سنگاپور دنبال كننده سياست هاى آموزشى اقتصاد محور بوده و متمركز بر رشد منابع انسانى است و براى دستيابى به سطح مطلوبى از توليد علم و رشد اقتصادى- صنعتى، آموزش علوم و فناورى از جايگاه ويژ هاى برخوردار است.