نگاهی به کشورهای کثیرالمله و چندزبانه – افغانستان

نویسنده: سردار داغچی

جغرافيا:

كشور افغانستان با نام رسمى جمهورى اسلامى افغانستان ( در زبان پشتو: افغانستان اسلامى جمهوريت) كشورى است در آسياى ميانه كه حد فاصل آسياى ميانه، جنوب غربى آسيا و خاورميانه. پايتخت آن كابل مى باشد. همسايگان افغانستان، پاكستان در جنوب و شرق، ايران در غرب، تركمنستان، ازبكستان، تاجيكستان در شمال و چين در شمال شرقى است. مساحت افغانستان درحدود 652225 كيلومترمربع است. جمعيت اين كشور 27145000 نفر مى باشد.

تاريخچه:

افغانستان كنونى تا سال 1747 تحت حكومت ايران (منظور سلسله های ترک و سلسله های فارس) قرار داشت وحكومت هاى بسيارى از جمله هخامنشيان، سلوكيان، اشكانيان، ساسانيان، امويان، عباسيان، صفاريان، سامانيان، غزنويان، غوريان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان، ايلخانان، مغول، تيموريان، گوركانيان، صفويه، افشاريه و قاجاريه را تجربه كرده است. درسال 1126 احمدشاه درانى كه از سرداران نادرشاه افشار بود، پس از مرگ او افغانستان كنونى را پايه گذارى كرد. افغانستان چندى پس از استقلال زير سلطه بريتانيا درآمد. از زمان استقلال افغانستان اين كشور دو بار توسط امپراتورى بريتانيا اشغال گرديد و تا زمان اعلان استقلال آن توسط امان اللهخان در 1919 ميلادى سياست خارجى اين كشور زير نظر مستقيم انگلستان بود. كلمه افغانستان به عنوان نام اين كشور در قانون اساسى زمان امان الله شاه به تصويب رسيد. لازم به ذكر است كه افغانستان در مورخه ى 1919.8.8 از انگلستان استقلال گرفته است.

دين و زبان:

دين اسلام، دين رسمى كشور افغانستان است. تركيب دينى در اين كشور عبارت است از: مسلمان سنى(82 درصد)، مسلمان شيعه( 17 درصد) و بقيه ( 1 درصد).
زبان هاى رسمى كشور افغانستان عبارتند از: زبان هاى پشتو و فارسى درى. تركيب جمعيتى در كشور افغانستان عبارت است از: پشتو(42 درصد)، تاجيك( 27 درصد)، هزاره( 9 درصد)، ازبك( 9 درصد) و بقيه( 13 درصد). 

سيستم آموزشى:

هنگام اشغال افغانستان توسط شوروى ( دهه 1360 ) وجنگ هاى داخلى اين كشور (1370 ) شالوده آموزش و پرورش افغانستان ازهم پاشيد. در دوره قدرت طالبان دختران خانه نشين شدند و اجازه تحصيل از آنها گرفته شد. در اين دوره به جاى درس هاى علمى مانند شيمى و فيزيك در مدارس بيشتر بر آموزش هاى مذهبى تاكيد مى شد. پس از يورش آمريكا به افغانستان در سال 1380 و فروپاشى طالبان، با روى كار آمدن دولت انتقالى وضعيت تحصيل اندك اندك رو به بهبودى رفت ولى با اين وجود هنوز بيش از 60 درصد مردم افغانستان از سواد خواندن و نوشتن بى بهره اند. اكنون 10 درصد از بودجه سالانه افغانستان به امور آموزشى اختصاص دارد، كه از اين ميان 7 درصد آن مربوط به وزارت آموزش و پرورش است، يك درصد مربوط به نهاد هاى پژوهشى ويك درصد مربوط به آموزش عالى است.

چكيده اى از قانون اساسى كشور افغانستان:

گروه هاى قومى ونژادى

جمعيت افغانستان از گروه هاى قومى ونژادى پشتون، تاجيك، ازبك، هزاره، تركمن، بلوچ، پشه اى و ايماق تشكيل شده است.

زبانها

مردم افغانستان به يكى از زبان هاى درى، پشتو، ازبكى، تركمنى، پشه اى، نورستانى و بلوچى تكلم مى كنند. بر اساس قانون اساسى افغانستان زبان هاى درى و پشتو زبان هاى رسمى دولت افغانستان هستند و در مناطقى كه متكلمين زبان ديگرى زياد باشد آن زبان به عنوان زبان رسمى سوم تلقى مى شود.