اۇمۇد اۇرمۇلۇ
دیل پلانلاماسی
دیل پلانلاماسی سادهجه بیرسیرا تۇغرالی قرارلار، اۇلۇسلارآراسی کوْنفرانس اؤنهریلری، سیناق ساییملامالاری ویا بعضی دیل تاساریلارینین سوْنۇجلاریندان اوْلۇشمۇش دئییلدیر؛ بۇ آلاندا عئینی زاماندا جیددی بیر ایقتیدار مۆجادیلهسی ده سؤز قوْنۇسۇدۇر. دوْلایسییلا، بیر دیلین اؤیرتیمی ویا بیر دیلده ائییتیم، هانسی بیچیمده اوْلۇرسا اوْلسۇن، ایقتیدار حئسابلاری و یؤنهتیم آنلاییشی دۆشۆنۆلمهدن یئترینجه آنلاشیلاماز. بۇ اۆزدن، اوْخۇلارداکی هانسی دیللرین نه بیچیمده یئر آلدیغی قدر، هانسی دیللرین نئجه دیشلاندیغی دا سوْن درجه جیددی ایقتیدار حئسابلاری ایله بلیرلنمکدهدیر. دیل پلانلاماسی ایله ایلگیلی فرقلی تانیملارا باخماق، بۇ قوْنۇیۇ داها یاخشی آنلامامیزا یاردیمچی اوْلابیلر.
بیر تانیما گؤره، دیل پلانلاماسی، دیللره ویا دیل- ایچی فرقلیلیکلرین قۇللانیمی ایله ایلگیلی سوْرۇنلارین حل اوْلماسی اۆچۆن قۇرۇمسال یاپیلار یوْلۇیلا یاپیلان آچیق و سیستماتیک مۆداخیلهلردیر. بیر باشقا تانیما گؤره، دیل پلانلاماسی، بیرئی ویا قرۇپلارین بیر ویا بیردن چوْخ دیلی اؤیرنمه ویا اؤیرنمهمهسی ایله ایلگیلی تۇتۇم و داورانیشلارینی آچیق بیر بیچیمده ائتگیلهمه چاباسیدیر. باشقا بیر قرۇپ آکادمیسین ده، دیل پلانلاماسینی دیل و توْپلۇم حاققیندا اۆرهتیلن، ایچینده چئشیدلی ایدئوْلوْژیک وارساییملار باریندیران بیر سؤیلم اوْلاراق تانیملاماقدادیر.
بۆتۆن بۇ فرقلی تانیملاردان آنلاشیلاجاغی کیمی دیل پلانلاماسی، هر آن ایقتیدار و سیاستین مۆداخیلهلری ایله ایچ ایچهدیر. اۆستهلیک بیر چوْخ اؤلکه بیردن چوْخ دیلی باریندیران توْپراقلار اۆزرینده اوْلدۇغۇ اۆچۆن، دیل پلانلاماسی هر اؤلکهنین اؤنملی آچیق ویا گیزلی گۆندملریندن بیریسیدیر. آنجاق فرقلی سیاسال سیستملرده بۇ قوْنۇ فرقلی بیچیملرده اله آلینماقدادیر. بۇ قوْنۇلاردا چالیشمالار یاپمیش اوْلان رۇیزهیه گؤره دیل پلانلاماسی ایله ایلگیلی تهمهل اوْلاراق اۆچ یاناشما وار اوْلماقدادیر: دیله بیر سوْرۇن اوْلاراق یاناشانلار، حاق اوْلاراق یاناشانلار ویا قایناق اوْلاراق یاناشانلار.
بیرینجی یاناشما، داها چوْخ اۇلۇس- دئولت قۇرما سۆرهجینده اوْرتایا چیخماقدا، بللی بیر اؤلکهنین دیلسهل اوْلاراق باغداشیقلاشماسینی آماجلاماقدادیر. بۇ اؤلکهلرده اؤزهللیکله "تکلیک" وۇرقۇسۇ اؤن پلانا چیخماقدادیر. توْپلۇمدیلبیلیمچی باگوْس، دیلسهل فرقلیلیکلر آچیسیندان دۆنیانین اهن وارسیل قیتاسی اوْلان آفریقاداکی بیرچوْخ اؤلکهنین اۇلۇس- دئولتلر بیچیمینده قۇرۇلماسی سۆرهجینده بۇ تۆردن بیر "تکلیک" وۇرقۇسۇ حاققیندا بۇ اؤنملی ساپتامالاری یاپماقدادیر:
آفریقادا، بیزلر "تک" قاورامینی چوْخ ساپلانتی حالینه گتیرمیش دۇرۇمداییق. بۇنا گؤره اؤلکهلرین یالنیزجا "تک دیل" اۆزریندن یؤنهتیلمهسی یئتمز، عئینی زاماندا "تک پارتی" سیستمینی ده مینمسهمهلری گرهکیر. بۇ یانلیش اینانجا گؤره، چوْخدیللی، چوْخائتنیکلی و چوْخاکینجلی اوْلان بۇ اؤلکهلرده، آنجاق تک دیل و تک پارتی سایهسینده، سوْسیوْاکینجسهل قایناشما، سیاسال بیرلیک و بۆتۆنلۆک ساغلانابیلر.
بنز بیچیمده، تۆرک ایمپراتۇرۇ قاجارلار دئوریلدیکدن سوْنرا دیش گۆجلر آراجیلیغییلا ریضا میرپنج ایراندا پهلوی خاندانینی قۇرۇلۇشۇنۇدان بۇگۆنهدک "تکلیک" وۇرقۇسۇ بیرچوْخ آچیدان داها اؤن پلانا چیخمیش و بیر ساپلانتی حالینه گلمیشدیر. ائله کی تۆرکلرین یوْغۇن اوْلاراق یاشادیقلاری جوْغرافیالار ائگهمن آزینلیق قرۇپۇیلا بۆتۆنلشمهسی اۆچۆن پارامپارچا اوْلۇب فارسلاشدیرما سیاستلری اؤلکهنین تک تۇغرالی دیلی اوْلان فارسجا و تکدیله دایالی زوْرۇنلۇ ائییتیم سیستمییله چوْخدیللی و چوْخائتنیکلی بیر اؤلکه اوْلماسینا راغمن همیشه "تک دیل" وۇرقۇسۇ یاپیلمیش و یاپیلماقدادیر. بۇ تۆر سیاستلرین تعقیب ائدیلیغی یئرلرده، ائگهمن دیل دیشینداکی دیللرین قۇللانیلمایا دوام ائتمهسی بۆتۆنلشمهیی و اۇیۇشمایی انگللهیهجهیی، ترسینه دۆشمنلشمه، آیریشما و چاتیشمالاری برابرینده گتیرهجهیی وارساییمی ائگهمندیر. دوْلایسیلا، فرقلی دیللرین "سوْرۇن" یارادماماسی اۆچۆن اوْرتادان قالدیریلماسی آماجلانیر. اوْیسا ساییسیز دۆنیا اؤرنهیی و ایرانداکی سوْن یۆزایللیک توْپلۇمسال آیریشمالار و دۆشمنلشمه، بۇ وارساییمین تهمهلسیز اوْلدۇغۇنۇ، ترسینه بۇ تۆر سیاست و دیل پلانلامالارینین آراجسیز اؤزلرینین آیریشما و دۆشمنلشمهیه یوْل آچدیغینی گؤسترمکدهدیر.
ایکینجی تؤر یاناشما ایسه، دئولت یئتگیلیلری دیللری یاساقلاماز، ترسینه یاسالارلا گۆونجه آلتینا آلار. بۇ تۆر دیل پلانلامالارینین اوْلدۇغۇ اؤلکهلرده، فرقلی آنادیللری اوْلان قرۇپلار اؤز آنادیللری ایله ائییتیم آلما، قامۇ قۇرۇلۇشلاریندا و هر تۆرلۆ قامۇسال آلاندا اؤز دیللرینی قۇللانابیلمه حاققینا صاحیبدیر. آنجاق بۇ اؤلکهلرده، سؤز قوْنۇسۇ حاقلارین تانیمیش اوْلماسی قۇشقۇسۇز خالقلارین بۇ حاقلاردان ائشیت بیر بیچیمده یارارلانابیلدییی آنلامینا گلمز. اؤرنهیین هیندیستان آنایایاسی، هیندیستاندا قۇللانیلان بۆتۆن دیللری یاسالارلا تانیماقدا، بۇ دیللرده ائییتیم و قامۇ خیدمتلرینین سۇنۇلماسینی اؤزندیرمکدهدیر. آنجاق گرچکده بۇ یاسالاردان سادهجه گؤرهجه داها چوْخ ایقتیصادی، دئموْگرافیک و سیاسال گۆجه صاحیب دیللر یارارلانابیلمکده، بیرچوْخ دیلین گؤرۆنمزلیغی سۆرمکدهدیر.
اۆچۆنجۆ تۆر دیل پلانلاماسی ایسه، دیللرین سادهجه یاسال گۆونجهیه آلینماقلا قالمادیغی، عئینی زاماندا ائتگین بیر بیچیمده هر تۆرلۆ آلاندا دستکلندیغی و قۇللانیملارینین اؤزندیریلدیغی اؤلکهلرده قارشیمیزا چیخماقدادیر. بۇ تۆر دیل سیاستلرینین ایزلندیغی اؤلکه ویا بؤلگهلره ائتیوْپیا، یئنی گینه، بوْلیویا، باسک اؤلکهسی کیمی یئرلر اؤرنک اوْلاراق وئریلهبیلر. بۇ اؤلکهلرده، بۆتۆن دیلسهل قرۇپلار هم آنادیللرینده ائییتیم گؤرمه حاققینا صاحیبدیرلر، هم ده بۇ حاقلاردان یارارلانابیلمک اۆچۆن سؤز قوْنۇسۇ یئرلرین حؤکۇمتلری گرهکلی اؤنلملری آلماقدادیر.
دۆنیانین بیرچوْخ اؤلکهسینده بۇ اۆچ یاناشمانین اؤرنکلری وار اوْلماقدادیر. آنجاق بۇ یاناشمالار سؤز قوْنۇسۇ اؤلکهلرده بیر کز باشلادیغیندا هر زامان عئینی بیچیمده دوام ائتمهمیشدیر. چۆنکۆ دیل پلانلاماسی ایله ایلگیلی بللی بیر یاناشما سرگیلهین بیرچوْخ اؤلکه، چئشیدلی مۆجادیلهلر، دؤنۆشۆملر، دئییشیملر سوْنراسیندا دیل سیاستلریله ایلگیلی یئنی یاناشمالار گلیشدیرمک زوْرۇندا قالمیشلاردیر. اؤرنهیین یۇخاریدا بحثائدیلن آفریقا اؤلکهلرینین بیرچوْخۇ داها اؤنجهلری تعقیب ائتدیکلری تک دیللی یاناشما زامانلا ترکائتمیش، یئرینه ایکینجی ویا اۆچۆنجۆ تۆردن دیل پلانلاماسی یاناشمالارینی منیمسهمیشلردیر. بۇ تۆر دئییشیکلیکلرین ترسینه اؤرنکلر ده یاشانمیشدیر. اؤرنهیین سوْوتلر بیرلیغی دؤنمینده، بوْلشویک دئوریمینین ایلک دؤنملرینده و چین اکینج دئوریمی یاپیلدیقدان سوْنراکی ایللرده، بۇ اؤلکهلردهکی هر تۆرلۆ دیلین وار اوْلدۇقلاری بؤلگهلرده تۇغرالی و گۆندهلیک ایلیشگیلرده ائتگین بر بیچیمده قۇللانیلماسی اؤزندیریلمیش، دیل سینیفلاری قۇرۇلمۇش، یازیلی دیل اوْلۇشدۇرۇلمامیش دیللر اۆچۆن آکادمیلر قۇرۇلاراق بۇ دیللرین ائییتیمده قۇللانیلماسی ساغلانمیشدیر. بۇرادا آماج، چوْخدیللی و چوْخاکینجلی جوْغرافیادا چوْخلۇغۇن اؤزندیریلمهسی ایله سیاسال بۆتۆنلۆک و کوْمۆنیست اۆلکۆلره یئتیشهجهیی وارساییمیدی. آنجاق داها سوْنراکی ایللرده، گرهک کوْمۆنیست رژیملری سوْن دؤنملرینده گرهکسه بۇ رژیملرین ترکائدیلیب آنامالچی سیستمه بۆتۆنلشمه چابالاری سیراسیندا، باشلانقیجدا اۇیقۇلانان چوْخۇلجۇ دیل سیاستلری ترک ائدیلمیش، یئرینه باسقیجی سیاسیتلر منیمسهنمهیه باشلانمیشدیر.
گؤرۆلدۆغۆ اۆزره، دیل پلانلاماسی اینسانلارین گۆندهلیک یاشاملارینی یاخیندان ائتگیلهین چوْخ اؤنملی بیر قوْنۇدۇر و فرقلی اؤلکهلرده چوْخ چئشیدلی اۇیقۇلامالار وار اوْلماقدادیر. بۇرادان حرکتله، بۇ چالیشما فرقلی اؤلکه باغلاملاریندا دیل پلانلاماسی و ائییتیمده چوْخدیللیلیغین قۇللانیلماسی ایله ایلگیلی چئشیدلی اؤرنکلره داها یاخیندان باخیلماقدادیر. بۇ چالیشمادا اهله آلینان اؤلکهلر، داها چوْخ یۇخاریدا بحثائدیلن ایکینجی و اۆچۆنجۆ تۆر دیل پلانلاماسی یاناشمالارینا اؤرنک اوْلاراق وئریلهبیلر. اۇمۇدۇم ایران دا بنزر یاناشما تعقیب ائدیلمهیه باشلانماسی و سوْن یۆزایل بوْیۇنجا سۆرهگلن باسقیجی، تکچی دیل سیاستلریندن وازگئچیلمهسیدیر.
تۆرکجه- فارسجا سؤزلۆک:
الف
اۇلۇسال(Ulusal)= ملی
اۇلاشیم(Ulaşım)= حمل و نقل
ایرماق(Irmaq)= نهر
اسکی(Eski)= قدیمی
اریشیم(Erişim)= دسترسی
آدا(Ada)= جزیره
آدای(Aday)= کاندید، نامزد
آیریمچیلیق(Ayrımçılıq)= تبعیض
آیریلیقچی(Ayrılıqçı)= جداییطلب
ایومه(İvmə)= شتاب، سرعت
آیریجالیق(Ayrıcalıq)= امتیاز
آیریشما(Ayrışma)= جدایی، انحلال
ائوریلمک(Évrilmək)= تکامل یافتن
آراج(Arac)= ابزار، واسط
آراشدیرما(Araşdırma)= تحقیق
ایلهتیشیم(İletişim)=ارتباط
اکینج(Ekinc)= فرهنگ
ائشیت(Eşit)= برابر
اۇیارلار(Uyarlar)= سازگار می کند
اوْی(Oy)= رای
ائشگۆدۆم (Éşgüdüm)= هماهنگ
ائتگیلهشیم(Étgiləşim)= تعامل
ائتگن(Étgən)=فاکتور
ایچهریک(İçerik)= محتوی
اؤنملی(Önemli)= مهم
اوْلۇملۇ(Olumlu)= مثبت
اوْلۇمسۇز(Olumsuz)= منفی
ائییتیم(Éyitim)= آموزش
آماج(Amac)= هدف
ائییتیمسهل(Éyitimsel)= تربیتی
اوْخۇل(Oxul)= مدرسه
اؤنلم(Önlem)= تدبیر
اۇلۇس(Ulus)= ملت
ایلیشگی(İlişgi)= مناسبت، علاقه
آنامالچی(Anamalçı)= کاپیتالیست
انگللهمک(Engellemek)=جلوگیری کردن
آنامال(Anamal)= سرمایه
اسنکلیک(Esneklik)= انعطاف پذیری
آنایاسا(Anayasa)= قانون اساسی
اؤنقوْشۇل(Önqoşul)= پیششرط
اؤنیارقی(Önyarqı)= پیشداوری
ایلیشگین(İlişgin)= عاید، مرتبط
ایلگیلی(İlgili)=مرتبط
آغ(Ağ)= شبکه
اؤنجل(Öncel)= قبلی، پیشین
ارگنلیک(Ergenlik)= بلوغ
اۆزگۆسهل(Üzgüsel)= دراماتیک
آلابیلیرلیک(Alabilirlik)= کاپاسیته، ظرفیت
اوْنای(Onay)= تصدیق
ائگهمن(Égemən)= حاکم
ائگهمنلیک(Égemənlik)= حاکمیت
اؤرنک(Örnek)= مثال
اؤرتۆشمک(Örtüşmek)=منطبق بر هم
ائورنسهل(Évrensel)= جهانی
آیرینتی(Ayrıntı)= جزئیات
آبارتماق(Abartmaq)= مبالغه کردن
ایگید(İgid)= قهرمان
اۆرۆن(Ürün)= محصول
اوْنارماق(Onarmaq)= ترمیم کردن، تعمیر کردن
اؤیکۆ(Öykü)= حکایه
اؤومه(Övmə)= ستایش، وصف
اوْران(Oran)= میزان
اوْرمان(Orman)=جنگل
ایلکه(İlke)= پرنسیب
ایلکهل(İlkel)= ابتدائی
ایزلهنیم(İzlenim)= تصور
ائیلم(Éylem)=کنش
ائتگین(Étgin)= فعال
اۆیه(Üye)= عضو
اهک(Ek)=اضافی
ائدیلگین(Édilgin)= غیرفعال
اینسانبیلیمچی(İnsanbilimçi)= انسانشناس
ایشلوسهل(İşlevsel)= تابعی
آیلیق(Aylıq)= ماهانه، حقوق
اؤندر(Öndər)= رهبر
آیدین(Aydın)= روشنفکر
آلت قۇرۇل(Alt qurul)= کمیته
اۆستلنمک(Üstlenmek)= بر عهده گرفتن
ائشزامانلی(Éşzamanlı)= همزمان
اسینلنمک(Esinlenmek)= الهام گرفتن
ائشدیر(Éşdeyer)= معادل،هم ارز
ائیلمچی(Éylemçi)= فعال،اکتیویست
ائلشدیرل(Éléşdirel)= منتقدانه
آچی(Açı)= زاویه
آچیقجا(Açıqca)= آشکارا
اۇلۇسلارآراسی(Uluslararası)= بینالمللی
اؤزندیرمک(Özendirmek)= تشویق کردن
اؤزنه(Özne)= سوژه، فاعل
اؤزرک(Özerk)= خودمختار
اۆرهتمهک(Üretmek)= تولید کردن
اۇیرۇق(Uyruq)= تابعیت شهروندی
آسی(Ası)= بنر
اوْیسا(Oysa)= در حالیکه
اوْلای(Olay)= حادثه
اؤلچۆت(Ölçüt)= معیار
اۇزامبیلیم(Uzambilim)=هندسه
اۇزایبیلیمی(Uzaybilimi)=کیهان شناسی
اۇزمان(Uzman)= متخصص
اۇزبیلیم(Uzbilim)= ریاضی
آختارماق(Axtarmaq)= انتقال دادن
اوْنۇر(Onur)= حیثیت
ائتمن(Étmeən)= فاکتور
ائییتیمچی(Éyitimçi)= پداگوگ، مربی كودک، متخصص تعليم و تربيت
اکلملنمه(Eklemlenme)= افزودن
ایردهلمک(İrdelemek)= بررسی نمودن
اؤز سایقی(Öz sayqı)= عزت نفس
ایلکاؤیرتیم(ilköyretim)= ابتدائی
اوْرتااؤیرتیم(Ortaöyretim)= دبیرستان
ائییلیم(Éyilim)= گرایش
اؤیرتمن(Öyretmen)= معلم
اؤیرتیم(Öyretim)= تدریس، تعلیم
آییرد(Ayırd)= تمیز دادن
اؤزدش(Özdeş)= یکسان، عینا
اؤزدشلشمک(Özdeşleşmek)= یکسانسازی
اوْلاسی(Olası)= ممکن، محتمل
اؤزلم(Özlem)= حسرت
اؤزهل(Özel)= خاص
ایزلم(İzlem)= استراتژی
اؤزهللیکله(Özellikle)= به خصوص
اۇلۇشۇم(Oluşum)= شکل گیری
ایلهتی(İleti)= پیغام
اوْلاناق(Olanaq)= امکان
ایلیشگینلیک(İlişginlik)= عایدات
اؤنهری(Öneri)= پیشنهاد
اۇزلاشی(Uzlaşı)= اجماع
اؤنگؤرمک(öngörmek)= پیشبینی کردن
ائدینیم(Édinim)= اکتساب
اۆلکۆ(Ülkü)= ایدهآل
اۇیقار(Uyqar)= مدنی
اۇدقۇ(Udqu)= پیروزی
آیریم(Ayrım)= فرق
اۇلام(Ulam)= کاتگوری، طبقهبندی
ائییتمسهل(Éyitimsel)= پداگوژیک
آشیری(Aşırı)= افراطی
اؤزگۆر(Özgür)= آزاد
ارته(Erte)= بعدی
اؤزگۆون(Özgüven)= اعتماد به نفس
اک(Ek)= علاوه، ضمیمه
اؤزهتلهمک(Özétlemek)= خلاصه کردن
اۇزلۇق(Uzluq)= هنر
آدلیم(Adlım)= مشهور
اۆستۆنلۆک(Üstünlük)= برتری
اۇیۇشمازلیق(Uyuşmazlıq)= عدم تطابق
اۇیۇم(Uyum)= هارمونی
آلقی(Alqı)= ادراک
اوْداق(Odaq)= کانون
ایچسهللشدیریلمهک(İçsélleşdirilmek)= درونیسازی کردن
اؤیرتی(Öyreti)= دکترین، تز
اۇیقۇن(Uyqun)= مناسب
اۇلاشماق(Ulaşmaq)= رسیدن به
اۇیقۇلاما(Uyqulama)= تطبیق،پراتیک
اۇیقۇلامالی(Uyqulamalı)= عملی
اینانج(İnanc)= باور
آزینلیق(Azınlıq)= اقلیت
ارتهلهمک(Ertelemek)= به تاخیر انداختن
آیاقلانما(Ayaqlanma)= عصیان،شورش، قیام
اؤزگۆن(Özgün)= اورجینال
ب
بۇلقۇ(Bulqu)= یافته
باشاری(Başarı)=موفقیت
باشاریلی(Başarılı)=موفق
باغلانتی(Bağlantı)= پیوند
بیریم(Birim)= واحد
بیرلشمیش میللتلر(Birleşmiş milletler)=سازمان ملل متحد
بۆتۆنجۆل(Bütüncül)= توتالیتر
بیریکیم(Birikim)= انباشت
باتی(Batı)= غرب
بوْللۇق(Bolluq)= رفاه
بنزشدیرمه(Benzeşdirme)= آسیمیلاسیون
بیچیم(Biçim)= فرم، شکل
باغلاج(Bağlac)= رابط
بهللک(Bellek)= حافظه
بیلیم(Bilim)= علم،دانش
بیلیمسهل(Bilimsel)= علمی
باغنازلیق(Bağnazlıq)= تعصب
باغداشیق(Bağdaşıq)= هموژن
بیلگی(Bilgi)=معلومات
بیلیمیۇردۇ(Bilimyurdu)= دانشگاه
بۇیرۇق(Buyruq)= فرمان
باغداشیقلاشما(Bağdaşıqlaşma)= هموژن سازی
باغیملی(Bağımlı)= وابسته
بیرئیسل(Biréysəl)= فردی
بلگه(Belge)= سند
باسقین(Basqın)= غالب
باخیش آچیسی(Baxış açısı)=زاویه دید
بیلیشسهل(Bilişsel)= شناختی
بیلینج(Bilinc)= آگاهی
بوْیداش(Boydaş)= همسن
باریناق(Barınaq)= سرپناه
باسیم(Basım)= چاپ
بیریجیک(Biricik)= تک،یگانه
باشکند(Başkend)= پایتخت
بلیرگین(Belirgin)= بارز
بیلرلنمهک(Belirlenmek)= مشخص شدن، تعیین شدن
بیلهشن(Bileşen)= کامپوننت، جزء
بؤلگهسل(Bölgesel)= منطقهای
پ
پیتیک(Pitik)= کتاب
پراتیک(Pratik)= عملی
ت
تاریم(Tarım)= کشاورزی
تهمهل(Temel)= اساس
توْپلۇمچۇ(Toplumçu) =سوسیالیست
توْپلۇمبیلیمچی(Toplumbilimçi)= جامعه شناس
تئزگن(Tézgen)= کاتالیزور
توْپلۇچالیشیم(Topluçalışım)= سمینار
تیکهل(Tikel)= قسمی
تک ارکلیک(Tek erklik)= مونارشی
توْپلۇمبیلیمسهل(Toplumbilimsel)= جامعهشناختی
توْپلۇمسال(Toplumsal)= اجتماعی
توْپلۇلۇق(Topluluq)= جمعیت
تۆزۆک(Tüzük)= نظامنامه
تؤرپۆلهمک(Törpülemek)= سوهان زدن
تاسارلاماق(Tasarlamaq)= طراحی کردن
تئریملر دیزگهسی(Térimlər dizgesi)= تئرمینولوژی
تاساری(Tasarı)= طرح، پروژه
توْپلاناق(Toplanaq)= کمپ
توْپلانتی(Toplantı)=نشست
تانیق(Tanıq)= شاهد
تۇغرالی(Turğalı)= رسمی
تکال(Tekel)=انحصار
تاویر(Tavır)= رفتار،وضعیت
تۆرهمک(Türemek)= مشتق شدن
ج
جایدیریجی(Caydırıcı)= بازدارنده
چ
چاغ(Çağ)=عصر
چاغداش(Çağdaş)= معاصر
چئشید(Çéşid)= نوع
چالیشیم(Çalışım)= کمپین
چئشیدلیلیک(Çéşidlilik)= تنوع
چارپیدماق(Çarpıdmaq)= تحریف کردن
چئوره(Çévre)=محیط
چئلیشگی(Çélişgi)= متضاد
د
دایانیشما(Dayanışma)= اتحاد
دیرهنیش(Direniş)=مقاوت
دیلبیلمسهل(Dilbilimsel)= زبان شناختی
دۇیارلیلیق(Duyarlılıq)= حساسیت
دارتیشماق(Dartışmaq)= بحث کردن
دۇراق(Duraq)= ایستگاه
دؤنۆشۆم(Dönüşüm)= دگرگونی، تحول
دئنهتیم(Dénetim)= کنترل
دئنهییم(Déneyim)= تجربه
دئنهمهک(Dénemek)= آزمایش کردن
دئوریم(Dévrim)= انقلاب
دایاتماق(Dayatmaq)= پافشاری کردن
دوْغال(Doğal)= طبیعی
دیلبیگلیسی(Dilbilgisi)= دستورزبان
دۆشرگه(Düşerge)= سایت
داغارجیق(Dağarcıq)= انبان
دوْناتیم(Donatım)= تجهیز
دئییشکن(Deyişken)= متغیر
دین ارکی(Din erki)=دینسالاری
دۆزئی(Düzéy)= سطح
دنگه(Denge)= تعادل
دئوینگن(Dévingen)= دینامیک
دۇیۇرماق(Duyurmaq)= اعلان کردن
دیش(Dış)= بیرون
درنک(Dernek)= انجمن
دوْلایسیلا(Dolayısıyla)= بنابراین
دوْلایلی(Dolaylı)= غیرمستقیم
دوْلایسیز(Dolaysız)= مستقیم
دانیشمانلیق(Danışmanlıq)= مشاوره
ز
زوْرۇنلۇ(Zorunlu)= اجباری
س
سؤزلشمه(Sözleşme)= قرارداد
سوْمۇت(Somut)= ناملموس
سۆرهکلی(Sürekli)= مداوم
سۆره(Süre)=مدت
سۆرگۆن(Sürgün)= تبعید
ساوۇنماق(Savunmaq)= مدافعه نمودن
ساپلانتی(Saplantı)= فکر ثابت
سئچیم(Séçim)= انتخاب
ساوۇنمالی(Savunmalı)= دفاعی
سیخمان(Sıxman)= سپتامبر
سایقینلیق(Sayqınlıq)= اعتبار
ساییملاما(Sayımlama)= آمار
سئچهنک(Séçenek)= آلترناتیو
سۇچ(Suç)= جرم، گناه
سایقینلی(Sayqınlıq)= با پرستیژ
سیخی دۆزهن(Sıxı düzen)= دیسیپلین
سوْرۇن(Sorun)= مسئله، مشکل
سوْوخا(Sovxa)= میراث
سۆرهج(Sürec)= پروسه
سیرالانیم(Sıralanım)= هیرارشی
سوْرۇملۇ(Sorumlu)= مسئول
سوْنۇج(Sonuc)= نتیجه
سینیر(Sınır)= مرز
سیمگه(Simge)= سمبل
ساو(Sav)= ادعا
ساپتاما(Saptama)= تثبیت
سیناق(Sınaq)= امتحان
سؤیلم(Söylem)= گفتمان
سؤمۆرگه(Sömürge)= مستمعره
سؤمۆرۆ(Sömürü)= استثمار
سئچگینچی(Séçginçi)= نخبهگرا
ط
تۆر (Tür)= نوع
ق
قوْشۇل(Qoşul)=شرط
قارشیدلیق(Qarşıdlıq)= ضدیت
قییی(Qıyı)= ساحل
قوْنۇ(Qonu)= موضوع
قاورام(Qavram)= مفهوم
قوْشۇت(Qoşut)= پارالل
قالخینما(Qalxınma)= توسعه
قۇتسال(Qutsal) = مقدس
قیرآچان(Qıraçan)= آوریل
قۇزئی(Quzéy)= شمال
قامۇاوْیۇ(Qamuoyu)= افکار عمومی
قاتقی(Qatqı)= مشارکت
قیلاوۇز(Qılavuz)= راهنما
قۇرامسال(Quramsal)= تئوریک
قیریلقان(Qırılqan)= شکننده
قۇرغۇلاماق(Qurğulamaq)= طراحی کردن
قیتا(Qıta)= قاره
قاتمانلاشدیرماق(Qatmanlaşdırmaq)= افزودن
قوْنۇم(Qonum)= موقعیت
قوْرۇماق(Qorumaq)= محافظت نمودن
قیسیتلی(Qısıtlı)= محدود
قابساملی(Qapsamlı)= جامع
قایناق(Qaynaq)= منبع
قایناشما(Qaynaşma)= ادغام، تلفیق
قانیت(Qanıt)= دلیل
قۇرال(Qural)= قاعده
قۇرۇم(Qurum)= موسسه
ک
کؤکدنچی(Kökdençi)= رادیکال
کسین(Kesin)= قطعی
کز(Kez)= دفعه
کۆرهسل(Küresel)= جهانی،گلوبال
کرال(kral)= پادشاه
کسینتیلی(Kesintili)= ناپیوسته
گ
گهلهنکسهل(Geleneksel)= سنتی
گؤرسهل(Görsel)= بصری
گیریشیم(Girişim)= ابتکار،نوآوری
گؤزلملنمک(Gözlemlenmek)= مشاهده شدن
گۆنجللنمه(Güncellenme)= بروزرسانی
گؤزئتمک(Gözétmek)= نظارت کردن
گؤزگۆ(Gözgü)= آئیینه
گهنهل(Genel)= عمومی
گؤزآردی (Gözardı)= نادیده گرفتن
گرچکدن(Gerçekden)=حقیقتا
گرهچ(Gereç)= مواد
گهنهلگه(Genelge)= بخشنامه
گؤرهجه(Görece)= نسبی
گؤرگۆل(Görgül)= تجربی
گؤسترمهلیک(Göstermelik)= نمایشی
گؤسترگه(Gösterge)= اشارت
گۆندهلیک(Gündelik)= روزمره
گۆونجه(Güvence)= گارانتی
گؤرئو(Görév)= ماموریت
گۆونلیک(Güvenlik)= امنیت
گۆون(Güven)= اعتماد
گؤوشک(Gövşek)= شل
گرهکلیلیک(Gereklilik)=الزام
گرهکسینیم(Gereksinim)= نیاز، ضرورت،احتیاج
گلیشمک(Gelişmek)= توسعه دادن
ن
نسنهل(Nesnel)= آبجکتیو
نیتهلیک(Nitelik)= کیفیت، وصف
نیتهل(Nitel)= کیفی
نیجهل(Nicel)= کمی
قۇشاق(Quşaq)= نسل
قۇشۇل(Quşul)=شرایط
قۇشقۇ(Quşqu)= شبهه
ندن(Neden)= سبب، علت
و
وطنداش(Vetendaş)= شهروند
وئری(Véri)= اطلاعات
والی(Vali)= استاندار
وئریملی(Vérimli)= مثمرثمر
وارسیل(Varsıl)= دارا
وئرگی(Vérgi)= مالیات
وارساییم(Varsayım)= فرضیه
ه
هؤرگۆت(Hörgüt)= تشکیلات
ی
یۆکۆملۆ(Yükümlü)= مکلف
یاساق(Yasaq)= ممنوع
یۆکسکاؤیرنیم(Yükseköyrenim)= آموزش عالی
یاسال(Yasal)= قانونی
یاسا(Yasa)= قانون
یؤن(Yön)= جهت
یؤنهتیم(Yönetim)= مدیریت، اداره
یؤنتم(Yöntem)=روش
یؤنتمبیلیمی(Yöntembilimi)= روششناسی، متدولوژی
یؤنهتیمسهل(Yönetimsel)= اداری
یانید(Yanıd)= جواب
یاپی(Yapı)= ساختار
یئرهل(Yérel)= محلی
یئرلی(Yérli)= محلی
یایقین(Yayqın)= رایج
یاشامسال(Yaşamsal)= حیاتی
یاساما(Yasama)= قانونگذاری
یاتیشدیرماق(Yatışdırmaq)= راضی نمودن، ساکن کردن
یاتیریم(Yatırım)سرمایهگذاری
آشاما(Aşama)= مرحله
یازقی(Yazqı)= سرنوشت
یاخلاشیق(Yaxlaşıq)= تقریبا
یئددیجه(Yéddicd)= هفته
یئرکیپ(Yérkip)= نقشه
یاردیم(Yardım)= کمک
یئتهنک(Yétdndk)= خلاقیت، توانایی
یئترلی(Yétdrli)= کافی
یۇردداشلیق(Yurddaşlıq)= شهروند
یئتگین(Yétgin)= مکمل، کامل
یوْزلاشما(Yozlaşma)= انحطاط
یئتگی(Yétgi)= اختیارات
یاد(Yad)= خارجی
یوْخسۇن(Yoxsun)= محروم
یۆرۆتۆلمک(Yürütülmek)= به اجراء گذاشتن
یۆرۆتمه(Yürütme)= قوه مجریه
یۆجهلتمک(Yüceltmek)= تقدسزائی کردن
یالین(Yalın)= ساده
یازاناق(Yazanaq)= گزارش
یاپیبیلیمسهل(Yapıbilimsel)= مورفولوژی
یئنیلمه(Yénileme)= ترمیم، بازسازی
یئنیلگی(Yénilgi)= مغلوبیت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر